Αφιέρωμα της Ελευθεροτυπίας στη Δια Βίου Μάθηση

Το άρθρο της εφημερίδας, όπως θα διαπιστώσετε υιοθετεί επί της ουσίας τα στοιχεία που έχουν δοθεί από το υπουργείο Παιδείας.
Διαβάστε προσεκτικά και δείτε πως σε δυο γραμμές "ξεπετιέται" το θέμα των απλήρωτων επί ένα χρόνο συμβασιούχων...
Μην ανησυχείτε όμως: Το... Σεπτέμβριο όλα θα είναι στη θέση τους!!!
(οι υπογραμμίσεις στο άρθρο δικές μας)

Σημείωση: Μετά από τηλεφωνική επικοινωνία με τη συντάκτρια του αφιερώματος, λάβαμε διαβεβαιώσεις για προβολή των θέσεών μας.

Γηράσκω αεί εκπαιδευόμενος
Της ΑΝΝΑΣ ΑΝΔΡΙΤΣΑΚΗ
«Η Διά Βίου Μάθηση, δηλαδή το δικαίωμα κάθε πολίτη να μαθαίνει σε όλη του τη ζωή και γι' αυτό που μαθαίνει να έxει ένα χαρτί πιστοποίησης, είναι ένα βασικό εργαλείο σε όλες τις χώρες της Ευρώπης».
Με αυτή τη φράση η υπουργός Παιδείας, Αννα Διαμαντοπούλου, πριν από ένα μήνα εγκαινίασε τη διαβούλευση για το νέο θεσμικό πλαίσιο (και το εθνικό δίκτυο) της Διά Βίου Μάθησης. Ταυτόχρονα σηματοδότησε τον τρόπο με τον οποίο θα χαραχθεί και θα εφαρμοστεί η αντίστοιχη φιλόδοξη πολιτική. Λέξη-κλειδί η «πιστοποίηση». Πιστοποίηση της γνώσης, της δεξιότητας, της θέσης στη σύγχρονη μετεξελιγμένη κοινωνία και ειδικότερα στην κοινωνία «της γνώσης» και «της ανταγωνιστικής οικονομίας», όπως αυτή έχει από καιρό, από το 2000, με τη Διακήρυξη της Λισαβόνας, προσδιοριστεί από την Ε.Ε. Τότε, ανάμεσα στα πολλά που εξαγγέλθηκαν και τέθηκαν σε φιλόδοξα χρονοδιαγράμματα ήταν και η Διά Βίου Μάθηση (ΔΒΜ), καθώς καταδείχθηκε ως ιδανικός τόπος συνάντησης της (όποιας) εκπαίδευσης με την αγορά εργασίας, δηλαδή των δύο βασικών αξόνων που φέρουν το βάρος της άσκησης της μεγαλεπήβολης ευρωπαϊκής πολιτικής.

Από τότε πέρασε καιρός, το νερό δεν κύλησε στο αυλάκι και τώρα, αρχές του 2010, του έτους που σηματοδοτεί τη λήξη της πρώτης μεγάλης (δεκαετούς) προθεσμίας, η Ε.Ε. πιέζει. Ασφυκτικά. Και όποιες κυβερνήσεις έχουν καθυστερήσει, σπεύδουν. Οπως και η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ. Η μετονομασία του υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων σε Υπουργείο Παιδείας, Διά Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων έδειξε εξαρχής το δρόμο. Βασικά σημεία της διαδρομής, η οποία θα περάσει πρώτα, στις 25 Φεβρουαρίου, από την παρουσίαση του εθνικού πλαισίου προσόντων και την έναρξη της σχετικής διαβούλευσης, είναι:

- Συγκέντρωση και διασύνδεση όλων των φορέων που παρέχουν υπηρεσίες συνεχιζόμενης εκπαίδευσης, αλλά και επαγγελματικής κατάρτισης, συμπεριλαμβανομένων και όλων όσοι μέχρι τώρα υπάγονταν σε άλλα υπουργεία (Εργασίας, Υγείας κ.ά.). Ολα θα μπουν κάτω από την ομπρέλα της ΔΒΜ η οποία γίνεται πλέον αποκλειστική υπόθεση του υπουργείου Παιδείας.

* Πλήρης αναδιαμόρφωση του χώρου με συγχωνεύσεις και αναδιαρθρώσεις πολλών φορέων και μηχανισμών μέσα από ένα νέο νομοθετικό πλαίσιο που ήδη εξαγγέλθηκε. Καθοριστικής σημασίας η αναβάθμιση του Εθνικού Κέντρου Πιστοποίησης Δομών Συνεχιζόμενης Επαγγελματικής Κατάρτισης (ΕΚΕΠΙΣ, μέχρι τώρα υπαγόμενου στο υπουργείο Εργασίας) που μετατρέπεται σε επιτελικό φορέα πιστοποίησης (και αδειοδότησης) όλων των φορέων ΔΒΜ, συμπεριλαμβανομένων των κολεγίων.

Αντίστοιχη αναβάθμιση θα δεχθεί και το Εθνικό Σύστημα Σύνδεσης Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης με την Απασχόληση (ΕΣΕΕΚΑ) που θα έχει την ευθύνη της παρακολούθησης και διασύνδεσης του εθνικού πλαισίου προσόντων (NQF) με το αντίστοιχο ευρωπαϊκό (EQF).

* Δημιουργία Εθνικού Πλαισίου Επαγγελματικών Προσόντων (μέσα σε δύο χρόνια) που θα διασυνδεθεί με τα επαγγελματικά δικαιώματα. Απαραίτητο για την επίτευξη των στόχων αλλά και για την υποχρέωση εναρμόνισης με το αντίστοιχο ευρωπαϊκό πλαίσιο. Στα πρότυπα του τελευταίου θα συνδέει όλες τις μορφές μάθησης (τυπικής, μη τυπικής, άτυπης) και θα κατατάσσει τα προσόντα σε επίπεδα μιας συγκεκριμένης κλίμακας, η οποία βάσει του αντίστοιχου ευρωπαϊκού πλαισίου είναι οκτώ επιπέδων. Μέχρι το πέμπτο είναι οι μεταδευτεροβάθμιες, μη πανεπιστημιακές και από αυτό μέχρι το όγδοο οι ανώτατες σπουδές. Σημειώνεται ότι ήδη έχει ξεσπάσει «πόλεμος» μεταξύ κολεγίων (που θα υποβαθμιστούν σε Κέντρα Ελευθέρων Σπουδών)-ΤΕΙ-Πολυτεχνείων για την κατάταξη των πτυχιούχων τους στην κλίμακα. Τα Πολυτεχνεία ζητούν ένταξη στο έβδομο επίπεδο λόγω πενταετών σπουδών, ενώ δεν αναγνωρίζουν το αίτημα των ΤΕΙ για το έκτο επίπεδο (μαζί με τα ΑΕΙ).

* Αύξηση των δεικτών ντροπής σε ό,τι αφορά την εκπαίδευση ενηλίκων και γενικότερα στη ΔΒΜ. Η Ελλάδα είναι 27η θέση από τις 33 χώρες της Ευρώπης με μέσο όρο 2,9 (έναντι 9,5 του μέσου κοινοτικού). Το ίδιο άσχημη η θέση στην Επαγγελματική Εκπαίδευση και Κατάρτιση (ΕΕΚ), αφού είμαστε 4οι από το τέλος, ενώ στη Συνεχιζόμενη Επαγγελματική Κατάρτιση κρατάμε με επιμονή την τελευταία θέση.

Εν ολίγοις, ο δρόμος που έδειξε με το «καλημέρα» η νέα κυβέρνηση, η νέα ηγεσία του υπουργείου, είναι δύσκολος. Μπορεί η ΔΒΜ από δύσβατο και σκοτεινό μονοπάτι να μετατραπεί σε λεωφόρο ανάπτυξης μεταρρυθμιστικών πολιτικών; Μπορεί από την ανυπαρξία να μετατραπεί σε πυλώνα της στρατηγικής που εντάσσεται «στον ευρύτερο ανασχεδιασμό του αναπτυξιακού μοντέλου της Ελλάδας»; Μπορούν να μετατραπούν, λ.χ., τα Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας, που ακόμα (!) περιμένουν τους ωρομίσθιους εκπαιδευτικούς για τη φετινή περίοδο, σε σχολεία πραγματικής ευκαιρίας; Μπορούν να τακτοποιηθούν εγκαίρως και αποτελεσματικά οι μεγάλες οικονομικές εκκρεμότητες (μισθοί προσωπικού, προμηθευτές κ.ά.) των μάχιμων φορέων της ΔΒΜ (Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας, ΚΕΚ, Σχολές Γονέων κ.ά.) και το Σεπτέμβριο «όλα να είναι στη θέση τους» όπως φιλοδοξεί η νέα ηγεσία του υπουργείου;

Είναι πολύ δύσκολο αν ληφθούν υπόψη το χάος, η αναξιοπιστία αλλά και η καχυποψία. Η τελευταία είναι διπλής όψεως. Από τη μια συνδέεται με τον ευρύτερο προβληματισμό για το ρόλο της ΔΒΜ στην ελαστικοποίηση των εργασιακών σχέσεων, στη δημιουργία των αναλώσιμων απασχολούμενων, στην πολυδιάσπαση γνώσεων και δεξιοτήτων αναπροσαρμοζόμενων από τις εκάστοτε νέες ανάγκες αγοράς και φυσικά όχι προς όφελος, κυρίως, του πολίτη. Από την άλλη, αφορά την κακή φήμη που πάντα κατατρέχει ό,τι σχετίζεται με κοινοτική χρηματοδότηση. Η ΔΒΜ ξεκίνησε θριαμβευτικά, τη δεκαετία του '80, με την πρωταρχική της μορφή, ως «λαϊκή επιμόρφωση», όρο και θεσμό που εισήγαγε το ΠΑΣΟΚ ακολουθώντας σουηδικά πρότυπα και αποκλειστικά στο πλαίσιο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Η εξέλιξή της όμως ήταν απογοητευτική, ώσπου, τη δεκαετία του '90, ξεχαρβαλωμένη και αναξιόπιστη, χρεώθηκε μέρος της κακής φήμης της Επαγγελματικής Κατάρτισης που ταυτίστηκε με το μεγάλο φαγοπότι στο μεγάλο τραπέζι των κοινοτικών κονδυλίων που χρηματοδότησαν τα γνωστά ΙΕΚ. Ηταν η εποχή που άνοιξε ο χώρος στους ιδιώτες και εκτός από τα δημόσια, δημιουργήθηκαν και τα ιδωτικά ΙΕΚ. Η στάμπα δεν έχει φύγει από τότε...


Μαθητής Γυμνασίου ετών εβδομήντα
Τα συνολικά 57 Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας στη χώρα μας, που είναι μία από τις Δομές Εκπαίδευσης Ενηλίκων της Γενικής Γραμματείας Διά Βίου Μάθησης, δίνουν τη δυνατότητα σε όλους όσοι δεν έχουν ολοκληρώσει τη βασική εκπαίδευση να τελειώσουν το γυμνάσιο.

Και -εφόσον βέβαια οι ίδιοι το θελήσουν- να συνεχίσουν τόσο στο λύκειο όσο και στο πανεπιστήμιο!
Για την απόφαση να επιστρέψουν στα θρανία, όπως και για το τι αποκόμισαν στο Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας (ΣΔΕ) μιλούν στην «Ε» ένας μαθητής 70 ετών και μια απόφοιτη 45 ετών, η οποία τώρα φοιτά στο λύκειο.
«Τα μαθηματικά είναι το αγαπημένο μου μάθημα· λύνοντας ασκήσεις συνειδητοποιώ τις τεράστιες δυνατότητες που έχει το ανθρώπινο μυαλό. Αν θέλουμε μπορούμε να κάνουμε θαύματα, και εγώ είμαι πάρα πολύ καλός στα μαθηματικά. Μ' αρέσει και η πληροφορική, τώρα πια μπορώ και χειρίζομαι τον υπολογιστή» λέει στην «Ε» ο 70χρονος συνταξιούχος ναυτικός Κώστας Λαζίδης, μαθητής στο Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας στην Καλλιθέα.

Ο κ. Λαζίδης, που γράφτηκε τον Σεπτέμβριο στο ΣΔΕ, αναγκάστηκε να εγκαταλείψει το σχολείο για οικονομικούς λόγους. «Επρεπε οπωσδήποτε να δουλέψω. Εφτασα κανονικά μέχρι την Α' γυμνασίου και μετά τα παράτησα. Υπήρχε μεγάλη φτώχεια εκείνα τα χρόνια» όπως μας λέει.
Εκείνο που τον έκανε να επιστρέψει στα θρανία στα 70 του χρόνια ήταν «η δίψα για μάθηση. Ηθελα αλλά δεν ήξερα ότι υπήρχε η δυνατότητα. Εμαθα για τα σχολεία δεύτερης ευκαιρίας τυχαία από έναν γείτονά μου και χωρίς δεύτερη σκέψη πήγα και γράφτηκα. Η γυναίκα μου και τα παιδιά μου με παρότρυναν, αλλά οι περισσότεροι γνωστοί και φίλοι μου έλεγαν "τι πας να κάνεις τώρα σε αυτήν την ηλικία", εγώ όμως τους αγνόησα. Το έχω πάρει πάρα πολύ σοβαρά, μελετάω, δεν κάνω απουσίες και μέρα με τη μέρα αισθάνομαι ότι εξελίσσομαι με όλα αυτά που μαθαίνω. Τίποτα δεν με πτοεί, φτάνει να έχω την υγειά μου και θα συνεχίσω και στο λύκειο». Βέβαια ο κ. Λαζίδης τονίζει ότι «μεγάλο ρόλο παίζει ο τρόπος διδασκαλίας αλλά και η συμπεριφορά των καθηγητών: μας εξηγούν αναλυτικά, δεν γίνεται πασάλειμμα και μας σέβονται».

Στην καθοριστική σημασία των καθηγητών αναφέρεται και η 45χρονη Ματούλα Καλαφατά, απόφοιτη του ΣΔΕ Πειραιά και μαθήτρια Β' λυκείου στο 2ο Εσπερινό ΕΠΑΛ Δραπετσώνας: «Τον πρώτο καιρό έλεγα μέσα μου τι κάνω εγώ τώρα εδώ, αλλά προσαρμόστηκα γρήγορα στο ΣΔΕ χάρη στους καθηγητές μας, που μας έβλεπαν ως οντότητα και όχι ως αριθμό. Δεν είχαμε βαθμολογία αλλά αξιολόγηση ο καθένας, γιατί κάθε άνθρωπος είναι ξεχωριστός. Βαθμολογία δίνεται μόνο στην περίπτωση που θέλουμε να συνεχίσουμε στο λύκειο. Μας προτρέπουν και να βοηθάμε ο ένας μαθητής τον άλλον, καλλιεργούν πνεύμα συνεργασίας και όχι ανταγωνισμού. Στα ΣΔΕ μαθαίνουμε για τη γνώση, όχι για το βαθμό. Μακάρι στα σχολεία να ακολουθούσαν τον τρόπο διδασκαλίας των ΣΔΕ».

Η κ. Καλαφατά δεν συνέχισε το σχολείο γιατί αναγκάστηκε από μικρή να εργαστεί και να βοηθήσει την οικογένειά της. Από τα 11 της δούλευε γαζώτρια σε εργοστάσιο υποδημάτων. «Στα 35 μου έμεινα ξεκρέμαστη, χωρίς δουλειά, με απολυτήριο δημοτικού. Δούλεψα με συμβάσεις ορισμένου χρόνου ως καθαρίστρια στον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα. Στα 41 μου πήρα την απόφαση να γραφτώ στο ΣΔΕ, γιατί ένιωθα ότι το χρωστούσα στον εαυτό μου να κάνω κάτι για μένα. Την απόφασή μου στήριξαν ο άνδρας μου και το παιδί μου. Και έκανα τόσα βήματα, έμαθα τόσα πράγματα, έκανα φίλους, έγραψα βιβλίο, την ιστορία του παππού μου που ήρθε στον Πειραιά πρόσφυγας από τη Μ. Ασία το '22, αφού παρακολούθησα στο ΣΔΕ λογοτεχνικό εργαστήρι» λέει.

Η κ. Καλαφατά φοιτά σε εσπερινό λύκειο, για να μπορεί να δουλεύει το πρωί. «Οταν με το καλό αποφοιτήσω, θα προσπαθήσω να βρω δουλειά στον τομέα της πληροφορικής, που είναι και η ειδικότητα που έχω πάρει στο ΕΠΑΛ» λέει.

ΝΑΥΣΙΚΑ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΙΔΗ
Ακόμα περιμένουν τους εκπαιδευτικούς
Φέτος, η κατάσταση σε όλο το φάσμα της ΔΒΜ περιγράφεται με μια μόνο λέξη: Διάλυση.
Βρισκόμαστε στα μέσα της σχολικής περιόδου και δεν έχουν ακόμα τοποθετηθεί στις θέσεις τους οι εκπαιδευτικοί. Τα περισσότερα Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας υπολειτουργούν με έναν ή δύο ωρομίσθιους διδάσκοντες για το σύνολο των μαθημάτων ενώ τα υπόλοιπα κέντρα της ΔΒΜ δεν λειτουργούν καν! Το πρόβλημα θα λυθεί μέσα στο Φεβρουάριο, διαβεβαιώνουν οι αρμόδιοι, αποδίδοντας τις αιτίες στη μεγάλη καθυστέρηση των προσλήψεων από την προηγούμενη ηγεσία του ΥΠΕΠΘ που προχώρησε στη σχετική προκήρυξη μόλις το καλοκαίρι του 2009, λίγο πριν από την προκήρυξη των εκλογών.

Συγκεκριμένα:

- Σχολεία δεύτερης ευκαιρίας (ΣΔΕ)

Τα περισσότερα ΣΔΕ υπολειτουργούν, και μόνο με αποσπασμένους εκπαιδευτικούς. Ειδικά φέτος, το πρόβλημα οξύνθηκε με την καθυστέρηση των προσλήψεων προσωπικού (εκπαιδευτικού και διοικητικού) που προκάλεσε ντόμινο καθυστερήσεων, όπως αυτή της εξέτασης του πλήθους των ενστάσεων που υποβλήθηκαν άμα τη προκηρύξει των θέσεων. Παρατάθηκε τόσο αυτή η διαδικασία, που μόλις αυτές τις ημέρες, σύμφωνα με πληροφορίες, δόθηκε η σκυτάλη στην έγκριση των προσλήψεων.

Αμεσος στόχος: Μέχρι τα μέσα του επόμενου μήνα να έχουν τοποθετηθεί στις θέσεις τους οι εκπαιδευτικοί και ακολούθως να βρεθούν τρόποι για να καλυφθεί ο χαμένος χρόνος. Στις σκέψεις των αρμοδίων είναι και η παράταση του σχολικού έτους μέχρι μέσα Ιουλίου 2010 με περιορισμό των πασχαλινών διακοπών σε μία εβδομάδα και παράλληλα τροποποίηση προγράμματος και ύλης. Οσο για την επόμενη σχολική χρονιά, εξετάζεται το ενδεχόμενο να ξεκινήσει νωρίς, δηλαδή την πρώτη εβδομάδα του Σεπτεμβρίου.

- Κέντρα Εκπαίδευσης Ενηλίκων (ΚΕΕ)

Φέτος, δεν έχει λειτουργήσει -ακόμα- κανένα! Οσο για τη φήμη τους, άσχημη. Και δεν είναι μόνο το αμαρτωλό παρελθόν (διαχείριση κοινοτικών κονδυλίων) αλλά και η προβληματική παρούσα κατάσταση.

Σύμφωνα με πληροφορίες, στους εσωτερικούς ελέγχους που πραγματοποιούνται αυτή την περίοδο από το υπουργείο Παιδείας, έχει ήδη επισημανθεί η «επιλήψιμη θέση» ειδικά των ΚΕΕ. Ενώ δεν έχουν καν αρχίσει να λειτουργούν, οι οφειλές ήδη έχουν συσσωρευθεί. Είναι εντυπωσιακές οι ανεξόφλητες δαπάνες. Προσωπικό, εκπαιδευτές, προμηθευτές, ακόμα και λειτουργικά έξοδα (βλ. ΔΕΗ, ΟΤΕ, θέρμανση κ.ά.) παραμένουν επί μακρόν σε οικονομική εκκρεμότητα. Παράλληλα, καθυστερεί και η έγκριση των προσλήψεων από τον ΑΣΕΠ.

Οσο για την απορρόφηση των σχετικών κονδυλίων, η γνωστή πλέον ελληνική αδυναμία οδήγησε στην ελάχιστη εξασφάλιση. Σύμφωνα με πληροφορίες, εγκεκριμένο αίτημα χρηματοδότησης 2008-2009 ήταν περίπου 10,5 εκατ. ευρώ και εν τέλει επιχορηγήθηκαν μόλις 2,3 εκατ. ευρώ.
- Σχολές γονέων

Η εικόνα δεν αλλάζει. Για την περίοδο 2009-2010 εκκρεμούν προσλήψεις, προκηρύξεις θέσεων, τοποθετήσεις υπευθύνων, πληρωμές.

- Προγράμματα για εξ αποστάσεως εκπαίδευση εκπαιδευτών

Εντάσσονται σε ένα έργο το οποίο, αν και έχει γίνει αποδεκτό από το τέλος του 2008, δεν έχει ενταχθεί στη ΔΒΜ! Παρ' όλα αυτά, οι εκκρεμούσες δαπάνες αυξάνονται. Σύμφωνα πάντα με πληροφορίες, οι οικονομικές εκκρεμότητες για διοικητική λειτουργία μέχρι 31 Ιανουαρίου ήδη ανέρχονται σε 215.679,59 ευρώ. Τα υπόλοιπα; Συμβασιοποιημένες θέσεις εργασίας χωρίς παραδοτέα, εκκρεμότητα σύναψης συμβάσεων και ανάρτησης αποτελεσμάτων επιλογών υποψηφίων.

Σημαντικό εμπόδιο όχι μόνο για την κατηγορία αλλά και για το σύνολο της ΔΒΜ, η αναβολή λειτουργίας του Μητρώου, του περιβόητου «Ενιαίου Μητρώου Εκπαιδευτών Ενηλίκων» που είχε εξαγγείλει η πρώην ηγεσία του ΥΠΕΠΘ ως καίρια παρέμβαση για την αναβάθμιση της ΔΒΜ. Ανεστάλη έως την 1-1-2010. Μέχρι την απόφαση αναβολής είχαν υποβληθεί, ηλεκτρονικά, πάνω από 22.000 αιτήσεις· ο μεγαλύτερος αριθμός των αιτήσεων έχει μοριοδοτηθεί από συμβασιούχους του Ι.Δ.ΕΚ.Ε.

Στόχος: Η σύσταση Ενιαίου Μητρώου του ΥΠΕΠΘ στο οποίο θα εντάσσονται όλοι οι εκπαιδευτές αρχικής, συνεχιζόμενης επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης, εκπαιδευτές των ΚΕΚ, δομών και προγραμμάτων εκπαίδευσης ενηλίκων κ.λπ.

Ακόμα, εκ νέου ορισμός φορέα λειτουργίας του Μητρώου, φορέα πιστοποίησης των εκπαιδευτών.
-Εκπαίδευση των μεταναστών στην ελληνική γλώσσα, την ελληνική ιστορία και τον ελληνικό πολιτισμό «ΟΔΥΣΣΕΑΣ»
Αρκεί να αναφερθεί ότι κρίνεται «εξαιρετικά επείγουσα» η έναρξη του προγράμματος, αν και το όνομά του δεν εμπνέει καμία αισιοδοξία! Το αντίθετο επιβεβαιώνει τις υποψίες. Οπως αναφέρεται σε σχετικές εκθέσεις: «Οι επιτυχόντες του επιπέδου Α2 με τη συμμετοχή τους στις εξετάσεις πιστοποίησης της ελληνομάθειας της Γ.Γ.Δ.Β.Μ. διεκδικούν το καθεστώς τού επί μακρόν διαμένοντος. Επισημαίνεται ότι οι προγραμματισμένες εξετάσεις πιστοποίησης της ελληνομάθειας αναβλήθηκαν και δεν διενεργήθηκαν τον Οκτώβριο του 2009, όπως ήταν προκαθορισμένο».

**Το χρονοδιάγραμμα των άμεσων παρεμβάσεων, σύμφωνα με τον νέο ειδικό γραμματέα της ΔΒΜ, Ευθύμιο Μπάκα, περιλαμβάνει δύο φάσεις: «Η πρώτη φάση αφορά την τοποθέτηση των ωρομίσθιων εκπαιδευτών σε ΣΔΕ και ΚΕΕ μέσα στο Φεβρουάριο και ακολούθως την τακτοποίηση οικονομικών εκκρεμοτήτων (μισθοδοσία, προμηθευτές κ.ά.) και την έναρξη των σχετικών διαδικασιών, ώστε να αυξηθεί η απορροφητικότητα των κοινοτικών κονδυλίων. Η επόμενη φάση συνδέεται με την προετοιμασία για την επόμενη χρονιά. Σκοπός μας, το Σεπτέμβριο του 2010 όλα να είναι στη θέση τους».

Ολοι οι φορείς κάτω από μία «ομπρέλα»
Σύμφωνα με τον σχεδιασμό του υπουργείου Παιδείας, στη μεγάλη ομπρέλα της Διά Βίου Μάθησης (ΔΒΜ) θα συγκεντρωθούν και διασυνδεθούν όλοι οι φορείς εντός και εκτός υπουργείου που παρέχουν υπηρεσίες συνεχιζόμενης εκπαίδευσης, αλλά και επαγγελματικής κατάρτισης.
Δηλαδή, όλες οι δομές της Γενικής Γραμματείας Διά Βίου Μάθησης (που μέσω του ΙΔΕΚΕ ελέγχει τα Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας, τα ΚΕΕ, τις Σχολές Γονέων, τα ΚΕΚ κ.ά.), όλα όσα υπάγονται στον ΟΕΕΚ (Οργανισμός Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης στον οποίο υπάγονται τα ΙΕΚ, δημόσια και ιδιωτικά) και τέλος όλοι οι φορείς που ανήκουν σε άλλα υπουργεία.

Επιτελικοί φορείς, το ΕΚΕΠΙΣ και το ΕΣΕΕΚΑ. Το πρώτο, που είναι το Εθνικό Κέντρο Πιστοποίησης Συνεχιζόμενης Επαγγελματικής Κατάρτισης, υπαγόμενο μέχρι τώρα στο υπουργείο Εργασίας, θα έχει την ευθύνη ως προς την πιστοποίηση όλων των φορέων που παρέχουν εκπαίδευση και κατάρτιση και το ΕΣΕΕΚΑ (Εθνικό Σύστημα Σύνδεσης Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης με την Απασχόληση, επίσης υπαγόμενο στο Εργασίας) ως προς την αντιστοίχηση του εθνικού πλαισίου προσόντων (NQF) με το ευρωπαϊκό (EQF).

Προς το παρόν, υπεύθυνος φορέας για την παροχή της ΔΒΜ είναι η Γενική Γραμματεία Διά Βίου Μάθησης. Ολα τα προγράμματα περνούν μέσω του ΙΔΕΚΕ (Ινστιτούτο Διαρκούς Εκπαίδευσης Ενηλίκων) και ακολούθως τις Νομαρχιακές Επιτροπές Λαϊκής Επιμόρφωσης, τα ΚΕΚ (Κέντρα Επαγγελματικής Κατάρτισης) και τα Εργαστήρια Επιμόρφωσης Ενηλίκων.

* Στο ΙΔΕΚΕ υπάγονται οι βασικές δομές της ΔΒΜ αλλά και αυτόνομα προγράμματα όπως και αρκετά ευρωπαϊκά πιλοτικά.

Βασικές δομές:

* Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας (57, εκ των οποίων τα 6 σε σωφρονιστικά ιδρύματα, και 59 παραρτήματα). Εχουν θεσμοθετηθεί από το 1997, λειτούργησαν τα τελευταία χρόνια. Τα προγράμματα διαρκούν 18 μήνες και υλοποιούνται με καθημερινά απογευματινά μαθήματα για πολίτες άνω των 18. Παρέχουν απολυτήριο Γυμνασίου. (Ολα τα υπόλοιπα κέντρα χορηγούν πιστοποιητικά παρακολούθησης).

* Κέντρα Εκπαίδευσης Ενηλίκων (56 στις 13 περιφέρειες της χώρας και περίπου 56 τμήματα σε 6 φυλακές). Το 2002, στο πλαίσιο του ΕΠΕΑΕΚ, σχεδιάστηκαν και δημιουργήθηκαν από τη ΓΓΔΒΜ τα πρώτα 10 ΚΕΕ και σήμερα λειτουργούν 58 σε όλη την επικράτεια. Απευθύνονται σε γενικό πληθυσμό αλλά και σε ευάλωτες κοινωνικά ομάδες.

* Σχολές Γονέων

Επιμορφωτικά προγράμματα, διάρκειας 50 και 25 ωρών, ποικίλης θεματολογίας (από το παιδί, μέχρι νέες τεχνολογίες ή και ψυχολογική υποστήριξη). Πραγματοποιούνται στα ΚΕΕ ή σε χώρους της Τ.Α.

*Κέντρο Διά Βίου Εκπαίδευσης-Επιμόρφωσης Ενηλίκων από Απόσταση (ΚΕΕΝΑΠ).

* Κέντρο Διά Βίου Μάθησης Εκπαιδευτών Ενηλίκων (από το 2008).

Αυτόνομα προγράμματα:

*Εκπαίδευση Ενηλίκων στις Νέες Τεχνολογίες, Εκπαίδευση Αγροτών, Εκπαίδευση Μεταναστών στην Ελληνική Γλώσσα, Αγωγή Υγείας, Εθελοντισμός, Εκπαίδευση Μουσουλμάνων, Τσιγγάνων, Παλιννοστούντων και Μεταναστών, Προγράμματα Διά Βίου Εκπαίδευσης στα ΚΕΕ και στο ΚΕ.ΔΒΜ. Απ., Ερευνητικά - Πιλοτικά Προγράμματα.

Ευρωπαϊκά προγράμματα:

GRUNDTVIG-ΣΩΚΡΑΤΗΣ: Beyond the Open Doors

GRUNDTVIG-ΣΩΚΡΑΤΗΣ

Dillmuli GRUNDTVIG-ΣΩΚΡΑΤΗΣ

Colours LEONARDO DA VINCI

METER LEONARDO DA VINCI

WEBPOL PASS ΤΗΕ LIGHT

Σημειώνεται ότι:

*Το πλαίσιο της πιστοποίησης θα αποτελέσει την αιχμή της ριζικής αναμόρφωσης της Διά Βίου Μάθησης και της δημιουργίας του «νέου δικτύου Διά Βίου Μάθησης» -σύμφωνα με τις πρόσφατες εξαγγελίες του ΥΠΕΠΘ- βάση του οποίου θα είναι το «νέο εθνικό πλαίσιο προσόντων», διασυνδεμένο με τα επαγγελματικά δικαιώματα. Το τελευταίο, άλλωστε, θα ενταχθεί στο αντίστοιχο ευρωπαϊκό και μέχρι το 2012 θα πρέπει να ισχύει για όλες τις χώρες. Είναι χαρακτηριστική η επισήμανση της υπουργού Παιδείας ότι «μόνο η Ελλάδα, η Μολδαβία και τα Σκόπια δεν έχουν εθνικό σχέδιο προσόντων».

Ε. Ενωση: η Ελλάδα στην 27η θέση
Είναι γενική η παραδοχή για την απαξιωμένη Διά Βίου Μάθηση στη χώρα μας, είναι αμείλικτοι οι δείκτες σε ό,τι αφορά την εκπαίδευση ενηλίκων.
Η χώρα μας, σε ό,τι αφορά τη συμμετοχή στη ΔΒΜ, καταλαμβάνει την 27η θέση από τις 33 χώρες της Ε.Ε. που αξιολογήθηκαν, και ειδικότερα μια θέση πίσω από την Ουγγαρία και μόλις μία πάνω από τα Σκόπια. Οι δε επιδόσεις στο χώρο απέχουν πολύ από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο των 27 (με ποσοστό συμμετοχής μόλις στο ένα τρίτο του κοινοτικού μέσου όρου, δηλ. 2,9% έναντι 9,5%).

Οι ρυθμοί είναι πολύ αργοί. Από το 2000 έως το 2007, σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat, η συμμετοχή στη ΔΒΜ από το 1% (επί του γενικού πληθυσμού) ανέβηκε στο 2,1%, ενώ το ποσοστό απορρόφησης των αντίστοιχων κοινοτικών πόρων από 7,1% έφτασε μόλις στο 9,7%. Ενδεικτικοί είναι και οι δείκτες ανά ηλικία. Η συμμετοχή στη συνεχιζόμενη επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση είναι μικρότερη από το μισό του κοινοτικού Μ.Ο. (14% έναντι 33%), ενώ η ομάδα ηλικίας 50-64 εμφανίζεται με ποσοστό μικρότερο του 1%.

Αντιστοίχως απογοητευτικά είναι τα δεδομένα για την Επαγγελματική Εκπαίδευση και Κατάρτιση (ΕΕΚ). Βρισκόμαστε στην 4η θέση από το τέλος ενώ η συμμετοχή των εργαζομένων σε σεμινάρια Συνεχιζόμενης Επαγγελματικής Κατάρτισης (ΣΕΚ) μάς κατατάσσει απευθείας στην τελευταία θέση. Στην ίδια θέση πλασαριστήκαμε μετά την καταγραφή της ανύπαρκτης προόδου στο ζήτημα της συγκρότησης του Εθνικού Πλαισίου Επαγγελματικών Προσόντων, με βάση το σχετικό Ευρωπαϊκό Πλαίσιο.

Υπάρχουν και ουσιώδεις ποιοτικές παράμετροι που συνέβαλαν στην «ελληνική υστέρηση», τονίζει η σημερινή ηγεσία του υπουργείου Παιδείας. Οπως έχει επισημάνει η υπουργός, Αννα Διαμαντοπούλου, έχει διαπιστωθεί:

* Απουσία σύνδεσης της αρχικής με τη συνεχιζόμενη εκπαίδευση και κατάρτιση (με ταυτόχρονη αποσαφήνιση των ορίων τους) σε συνδυασμό με τον κατακερματισμό και την επικάλυψη αρμοδιοτήτων.

* Ασαφές πλαίσιο για τα προσόντα και τα συναφή επαγγελματικά δικαιώματα.

- Αποσπασματικό και τυχαίο πλαίσιο παροχής υπηρεσιών ΔΒΜ.

*Πλημμελή διασύνδεση της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης με τις πραγματικές ανάγκες της εθνικής και ευρωπαϊκής αγοράς εργασίας.

Στα κύρια αίτια αυτής της πανθομολογούμενης παθογένειας, όπως έχουν επισημανθεί κατά καιρούς στο πλαίσιο καταγραφών (που κι αυτές πραγματοποιούνται με δυσκολία, ακριβώς λόγω της εγκατάλειψης), περιλαμβάνονται τα εξής:

* Ουδέποτε επιχειρήθηκε συστηματική διάγνωση αναγκών, που οδήγησε σε συνεχείς αλληλοκαλύψεις. (Πολλά προγράμματα ιδίου ή συναφούς αντικειμένου.)

* Η Εθνική Επιτροπή Διά Βίου Μάθησης (προβλέπεται από το 2005) λειτουργεί ακόμα χωρίς επιστημονικό και διοικητικό προσωπικό.

* Δεν έχει γίνει ποτέ αξιολόγηση των προγραμμάτων της ΔΒΜ.

* Δεν έχουν προσδιοριστεί κριτήρια για τη λειτουργία των φορέων που παρέχουν τις σχετικές υπηρεσίες.

* Η διασύνδεση της διά βίου μάθησης με τα άλλα ευρωπαϊκά εργαλεία όπως το NQF και το EQF είναι σε εμβρυακό στάδιο.

* Ακόμη και σήμερα δεν μπορεί να μετρηθεί η ΔΒΜ στη χώρα μας.

Το Ινστιτούτο Ερευνών της ΓΣΕΕ (ΚΑΝΕΠ), που έχει επιχειρήσει σχετικές καταγραφές, επισημαίνει χαρακτηριστικά: «Ακόμα και σήμερα ευδοκιμούν μια σειρά στοιχείων όπως οι αλληλοεπικαλύψεις, η αδόμητη και άναρχη λειτουργία των φορέων, η έλλειψη κουλτούρας αξιολόγησης, η έλλειψη θεσμών και διαδικασιών πιστοποίησης και αξιοπιστίας καθώς και η συστηματική απουσία αυτού που σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες αποκαλούμε διασφάλιση ποιότητας».

Εξαγγελίες

Η διαβούλευση για το νέο θεσμικό πλαίσιο και το νέο δίκτυο Διά Βίου Μάθησης, η οποία έχει ήδη ξεκινήσει, σηματοδοτεί την έναρξη των ριζικών παρεμβάσεων, οι οποίες συνοψίζονται ως εξής:

* Νέος νόμος για την ανασυγκρότηση της γραμματείας Διά Βίου Μάθησης.

* Νέο εθνικό πλαίσιο επαγγελματικών προσόντων σε δύο χρόνια.

* Αναδιάρθρωση πολλών και μεγάλων φορέων, σε συγχωνεύσεις και αναδιαρθρώσεις.

* Θεσμοθέτηση του Ατομικού Μητρώου ΔΒΜ.

* Αναβάθμιση του Εθνικού Κέντρου Πιστοποίησης Δομών Συνεχιζόμενης Επαγγελματικής Κατάρτισης (ΕΚΕΠΙΣ), που μετατρέπεται σε επιτελικό φορέα πιστοποίησης (και αδειοδότησης) όλων των φορέων που παρέχουν Διά Βίου Κατάρτιση, συμπεριλαμβανομένων των Κολεγίων που, όπως είναι γνωστό, θα μετονομαστούν: Κέντρα Ελευθέρων Σπουδών.

* Πιστοποίηση σε όλα τα επίπεδα. Πιστοποίηση φορέων, πιστοποίηση προσόντων αλλά και εκπαιδευτών. Δηλαδή, δημιουργία ενός «μεγάλου δημόσιου δικτύου κάτω από το οποίο θα υπάρχουν δημόσιοι και ιδιωτικοί φορείς που θα λειτουργούν με προδιαγραφές, με αυστηρούς όρους, θα ελέγχονται και θα αξιολογούνται».

Στόχοι:

Η κ. Διαμαντοπούλου τούς έχει προσδιορίσει ως εξής:

1. Διπλασιασμός της εθνικής συμμετοχής στη Διά Βίου Μάθηση (τιμή-στόχος 5% για το 2013).

2. Αύξηση κατά 25% της συμμετοχής ενηλίκων στη Συνεχιζόμενη Επαγγελματική Κατάρτιση.

3. Αντίστοιχη αύξηση στη Συνεχιζόμενη Επαγγελματική Κατάρτιση που σχετίζεται αποκλειστικά με την επαγγελματική εξέλιξη.

*Τα βασικά χαρακτηριστικά της «νέας πολιτικής» για τη Διά Βίου Μάθηση, διαβεβαιώνει η υπουργός Παιδείας, συνοψίζονται στην επιδίωξη μιας ανθρωποκεντρικής, αναπτυξιακής και κοινωνικά δίκαιης στρατηγικής για τη Διά Βίου Μάθηση.

«Δρομολογούμε σύστημα ίσων ευκαιριών για όλους»

Δήλωση της υφυπουργού Παιδείας, Διά βίου μάθησης & Θρησκευμάτων, Εύης Χριστοφιλοπούλου

Η χώρα μας παρουσιάζει μεγάλη υστέρηση στην εκπαίδευση και τη διά βίου μάθηση των ενηλίκων. Επίσης, η σύνδεση της επαγγελματικής εκπαίδευσης με τις πραγματικές ανάγκες που θα κληθεί να αντιμετωπίσει ο κάθε πολίτης στην αγορά εργασίας παραμένει μεγάλο ζητούμενο. Η χώρα μας καταλαμβάνει χαμηλή θέση (27η από 33 ευρωπαϊκές χώρες) συγκρινόμενη, ως προς τη συμμετοχή των πολιτών, στη διά βίου μάθηση. Ταυτόχρονα, υπήρχε αδιαφάνεια και κατασπατάληση των πόρων, στα όποια είμαστε αποφασισμένοι να βάλουμε τέρμα.

Στο υπουργείο Παιδείας προχωρούμε άμεσα σε μια νέα πολιτική για τη διά βίου μάθηση. «Πρώτα ο μαθητής», ο κάθε πολίτης που είναι μαθητής στο πλαίσιο της συνεχιζόμενης εκπαίδευσης. Σε στενή συνεργασία με το υπουργείο Εργασίας και τα συναρμόδια υπουργεία, δρομολογούμε ένα ευέλικτο και αποτελεσματικό σύστημα διά βίου μάθησης, που στόχο του έχει την κοινωνική συνοχή και την ισότητα ευκαιριών για όλους τους πολίτες.

Είμαστε αισιόδοξοι, παρά τη δυσκολία του εγχειρήματος. Χαράζουμε μια ενιαία στρατηγική για ένα ανθρωποκεντρικό, αναπτυξιακό και κοινωνικά δίκαιο Εθνικό Δίκτυο διά βίου μάθησης. Η εκπαίδευση και η κατάρτιση συνδέονται άμεσα με τους αναπτυξιακούς και κοινωνικούς στόχος για τη χώρα, δίνοντας προτεραιότητα: στην ανάπτυξη (πράσινη ανάπτυξη, καινοτομία, ψηφιακός εγγραμματισμός), στην ένταξη (κοινωνική ενσωμάτωση, ένταξη στην απασχόληση), στην Παιδεία (διάχυση της γνώσης σε όλη την κοινωνία, ανάπτυξη της προσωπικότητας, επιμόρφωση των εκπαιδευτικών & των εκπαιδευτών ενηλίκων) και σε ζητήματα μείζονος κοινωνικής σημασίας (περιβαλλοντική εκπαίδευση & ευαισθητοποίηση, κυκλοφοριακή αγωγή).

Παράλληλα, δρομολογούμε -για πρώτη φόρα στη χώρα μας- τη δημιουργία Εθνικού Πλαισίου Επαγγελματικών Προσόντων. Με αυτό τον τρόπο ο κάθε πολίτης μπορεί πλέον να αναγνωρίζει και να πιστοποιεί τις γνώσεις, τις δεξιότητες και τις ικανότητές του.

Στο πλαίσιο της διαβούλευσης, που έχει ήδη ξεκινήσει και θα συνεχιστεί με την ανάρτηση των προτάσεών μας στο Διαδίκτυο, είναι ευπρόσδεκτες όλες οι απόψεις. Θέλουμε τους πολίτες ενεργούς, να συμμετέχουν, να κρίνουν και να προτείνουν.